عدالت
اعتدال یک معنی خیلی عام تری دارد. اعتدال هم خانواده عدالت و به معنای بودن هر چیز سر جای خودش است.اما سوال اساسی این جاست: ملاک "سر جا" بودن پدیده های اطراف ما چیست؟
آیا ملاکش انگاره های شخصی انسان است؟ آیا ملاکش خوش آمدن ها و بد آمدن های آدمی است؟ آیا ملاکش حرف مردم است؟ جواب منفی است. این ملاک در ارتباط با عالم واقع ترسیم می شود و از اوهام و خیالات و انگاره ها و باورهای آدمیان جداست. درک این ملاک از درک جریان حرکت کلی پدیده های عالم و ماهیت حقیقی آن ها حاصل می گردد. یعنی، برای پاسخ به این سوال باید یک دید از بالا به پائین داشت!
اما آیا انسان به تنهایی دارای چنین دیدی می باشد؟ جواب منفی است. انسان به خودی خود نمی تواند دید کاملی از این واقعیت داشته باشد. دید انسان یک دید کلی است. و تازه اگر ابزار سنجشش دچار کژی و انحراف مزاج نشده باشد و شیرین را شور و زشت را زیبا ندیده باشد!
پس چاره چیست؟
چاره برای 1) فهم این ملاک و 2) فهم نحوه تحقق این اعتدال، در وهله نخست، تسلیم و پذیرش است. تسلیم و پذیرش منظر و نگاه وجودی -که خود آفریننده این جهان و نظامات آنست- که این عالم را به خوبی می شناسد و می داند ماهیت حقیقی پدیده ها چیست و هر کدام چه اثری در عالم خارج و وجود خود انسان دارد. این تمکین و پذیرش و تسلیم = اسلام است و لازمه تحقق اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط.
با تدوام این حالت وجود انسان صافی شده و آماده دریافت هدایت های بعدی و چشیدن رحیمیت خداوندی می شود -که خداوند نعوذ بالله بخیل از هدایت بندگانش نیست و این مائیم که باید خود را شایسته دریافت هدایت نموده و کاسه های خالی وجود خویش را به سوی ابر بارش سخاوتمندی اش دراز کنیم- و به لطف حضرت دوست کم کم انسان از پرده های ظلمانی اوهام فاصله گرفته و عالم را همانگونه که هست درک می نماید و ماهیت پدیده ها و قوانین عالم را به درستی به نظاره نشسته و "عقلا" به درک عدالت و تحقق آن در زندگی خویش دست می یازد.
سختی ناشی از عدم همگونی محیط اطراف و خانواده و جامعه و تمسخر آنان با روشن شدن وجود انسان و انس او با حقیقت عالم، رنگ باخته و پس از چندی حتی خود محیط و خانواده نیز در برابر باورهای راسخ مبتنی بر نور ایمان و معرفت کرنش می نمایند -و حتی در خفا به آن حسرت خواهند خورد- که مولا علی (ع) فرمودند: تو آخرتت را اصلاح كن، دنيا خودش ذليلانه نزد تو مي آيد.
